Tàu container vào làm hàng tại Tân cảng - Cái Cui (Nguồn Internet)

Thành phố Cần Thơ với vị thế là thành phố trung tâm vùng đồng bằng Sông Cửu Long, mục tiêu phát triển của thành phố Cần Thơ theo Nghị quyết 45-NQ/TW ngày 17 tháng 02 năm 2005 của Bộ Chính trị là xây dựng và phát triển thành phố Cần Thơ văn minh, sáng, xanh, sạch, đẹp, xứng đáng là thành phố cửa ngõ của cả vùng hạ lưu sông Mê Kông, là trung tâm kinh tế, giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, khoa học - công nghệ của cả vùng. Đồng thời là đầu mối quan trọng về giao thông vận tải nội vùng và liên vận quốc tế; là địa bàn trọng điểm giữ vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL và cả nước.

Để thực hiện thắng lợi mục tiêu trên, trong chính sách phát triển của thành phố, lĩnh vực logistics sẽ đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế. Với những gì đã và đang có thành phố Cần Thơ hội tựu đủ các yếu tố lợi thế nội tại và có nhiều cơ hội phát triển, thông qua các nhân tố sau:

1. Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước:

Căn cứ Quyết định số 1012/QĐ-TTg ngày 03 tháng 7 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển hệ thống trung tâm logistics trên địa bàn cả nước đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 quy hoạch trung tâm logistics thuộc tiểu vùng kinh tế trung tâm ĐBSCL. Nhận thấy, vai trò tầm quan trọng của việc phát triển lĩnh vực logistics Ủy ban nhân dân thành phố đã thống nhất chủ trương xây dựng Trung tâm logistics hạng II tại cảng Cái Cui - Khu công nghiệp Hưng Phú, phường Tân Phú, quận Cái Răng với diện tích 242,2 ha.

Khi trung tâm hoàn thiện và đi vào hoạt động sẽ giúp: Đáp ứng nhu cầu phát triển lưu thông hàng hóa của thành phố và các tỉnh lân cận. Kết nối thuận tiện với các hệ thống giao thông vận tải. Bám sát được kết cấu hạ tầng giao thông và các hành lang vận tải, trước mắt là các trục giao thông đường bộ và tương lai là hệ thống đường sắt. Phù hợp với các quy hoạch, bảo quản đủ quỹ đất để bố trí các phân khu chức năng, nơi tác nghiệp của khu chức năng các bộ phận hữu quan, đáp ứng nhu cầu phát triển lâu dài của trung tâm.

2. Có lợi thế về vị trí địa lý:

Thành phố Cần Thơ là cửa ngõ giao lưu quan trọng về giao thông đường bộ, đường sông, cảng hàng không quốc tế. Giao thông đường bộ theo Quốc lộ 1A về hướng Đông Bắc, từ thành phố Cần Thơ đến thành phố Hồ Chí Minh dài 170km, từ thành phố Cần Thơ đến các tỉnh lân cận trong khu vực ĐBSCL dao động trong khoảng 60 - 170 km. Là giao điểm của nhiều tuyến giao thông thủy, bộ quan trọng như:

Đường thủy (trục sông Hậu nối từ Biển Đông đến Phnom Pênh, có 55km ngang qua Cần Thơ, ngoài ra có 2 trục đường thủy quốc gia quan trọng hướng về thành phố Hồ Chí Minh trục Cái Sắn và trục Xà No).

Đường bộ: Trục thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ, từ Cần Thơ rẽ các nhánh đi Cà Mau, Kiên Giang và Long Xuyên - Châu Đốc hướng về Phnom Pênh.

Đường hàng không: Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ đã mở các chuyến bay nội địa Cần Thơ đi Hà Nội, Đà Nẵng, Phú Quốc và các chuyến bay đi quốc tế. Trong thời gian tới sẽ mở rộng thêm các chuyến bay để đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách và hàng hóa.

3. Hạ tầng logistics:

Tổng chiều dài mạng lưới đường bộ trên địa bàn thành phố Cần Thơ là 3.317,42 km, có 6 tuyến quốc lộ đi qua với tổng chiều dài là 136,5 km. Tuyến đường thủy do trung ương quản lý có 6 tuyến với tổng chiều dài 134,9 km, tuyến do thành phố quản lý có 141 tuyến thủy nội địa với chiều dài 658,43 km, mạng lưới đường thủy chính do thành phố quản lý gồm 6 tuyến với tổng chiều dài 85,1 km, đạt phân cấp theo tiêu chuẩn đường thủy nội địa.

Về hệ thống cảng thủy: Thành phố Cần Thơ có hệ thống cảng biển Cần Thơ là cảng tổng hợp quốc gia đầu mối khu vực (loại I), gồm các khu bến chính là Cái Cui, Hoàng Diệu - Bình Thủy, Trà Nóc - Ô Môn - Thốt Nốt. Năng lực thông quan hàng hóa thông qua dự kiến tại các cảng này vào năm 2020 khoảng 8,07 đến 8,95 triệu tấn/năm; năm 2030 khoảng 12,55 đến 13,8 triệu tấn/năm. Ngoài khu bến tổng hợp nói trên, còn có bến chuyên dùng xăng dầu, vật liệu xây dựng và sản phẩm khác.

Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ đang được tiếp tục đầu tư nâng cấp, mở rộng cơ sở phục vụ hành khách đạt cấp 4E theo tiêu chuẩn ICAO và sân bay quân sự cấp II, đáp ứng được công suất 5,0 triệu hành khách/năm và 400.000 đến 500.000 tấn hàng hóa/năm.

Ngoài ra, Cần Thơ còn có bến xe khách trung tâm thành phố Cần Thơ với diện tích khoảng 4ha, được trang bị hiện đại, khang trang và đạt chuẩn bến xe khách loại 1, đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách và hàng hóa trong vùng.

4. Tiềm năng phát triển kinh tế của vùng ĐBSCL

Vùng ĐBSCL gồm 13 tỉnh, thành phố, có tổng diện tích tự nhiên 4,08 triệu ha, với dân số trên 18 triệu người, là vùng có tầm quan trọng đặc biệt trong phát triển kinh tế - xã hội của cả nước. Đóng góp 40% giá trị sản xuất nông nghiệp, trên 50% sản lượng lúa, 90% sản lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng thủy sản, 70% sản lượng trái cây. Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân đạt 7,5%, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân đầu người năm 2018 đạt 2.217 USD (giai đoạn 2016 - 2018). Tổng thu ngân sách vùng giai đoạn 2016 - 2018 đạt hơn 243.200 tỷ đồng, đóng góp 18% GDP cả nước.

Với tốc độ phát triển đó, dự báo nhu cầu vận tải sản lượng nông thủy sản, dự kiến tổng sản lượng vận chuyển nông thủy sản trong vùng là 12,62 triệu tấn. Trong đó sản lượng lúa đến năm 2020 khoảng 10,2 triệu tấn, sản lượng thủy sản nuôi trồng và khai thác khoảng 2,42 triệu tấn.

Trong đó thành phố Cần Thơ là địa phương duy nhất điều tiết ngân sách về Trung ương. Năm 2018, tổng mức hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ của thành phố ước đạt 120.510 tỷ đồng, tăng 14,7% so với cùng kỳ (xếp hạng thứ 3 so với 05 thành phố lớn chỉ sau TP. HCM và TP. Hà Nội), tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ thu ngoại tệ ước thực hiện 2.070 triệu USD, tăng 13,14% so với cùng kỳ, thông qua đó cho thấy Cần Thơ luôn là địa phương đứng đầu về giá trị thương mại là đầu tàu phát triển kinh tế của vùng.

Qua đó cho thấy thị trường logistics của vùng ĐBSCL nói chung và thành phố Cần Thơ nói riêng là rất tiềm năng, có triển vọng phát triển và thu hút được các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Hằng năm, nhu cầu vận chuyển hàng hóa xuất khẩu trong khu vực ĐBSCL khoảng 17 đến 18 triệu tấn/năm, tuy nhiên, 70% hàng hóa xuất khẩu này phải chuyển tải về các cảng lớn ở thành phố Hồ Chí Minh và cảng Cái Mép, khiến chi phí vận tải doanh nghiệp phải gánh cao hơn từ 10 - 40% tùy từng tuyến.

Do đó, việc phát triển ngành dịch vụ logistics ở Cần Thơ nói chung và xây dựng phát triển một trung tâm logistics hạng II cấp vùng ở Cần Thơ là nhu cầu cách bách và phù hợp với tình hình phát triển kinh tế vùng ĐBSCL, cũng như chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước ta.

Tuy nhiên, bên cạnh lợi thế mà thành phố Cần Thơ đã có thì vẫn còn những khó khăn nhất định, như: Hệ thống hạ tầng giao thông của thành phố chưa đồng bộ, các luồng sông dẫn vào các cụm cảng thường xuyên bị bồi lắng phù sa, các tàu thuyền lớn chưa thể vào các cảng lớn của thành phố.

Thành phố Cần Thơ hiện chưa có trung tâm logistics hoạt động hoàn chỉnh theo chức năng của một trung tâm, chủ yếu hoạt động logistics trên địa bàn chủ yếu tồn tại dưới chức năng đơn lẻ của trung tâm logistics. Do hệ thống các cụm cảng Cần Thơ đầu tư đơn lẻ, manh mún, chưa đồng bộ nên việc khai thác hoạt động logistics chưa hiệu quả.

Hệ thống các kho ngoại quan tại các cảng đầu mối chưa được đầu tư đúng mức do đó hạn chế trong việc xuất nhập khẩu hàng hóa, các doanh nghiệp cần xuất nhập hàng hóa đều đưa hàng lên các thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai.

Nguồn nhân lực về logistics trên địa bàn thành phố thiếu về số lượng và trình độ. Cán bộ quản lý chủ yếu dự vào thực tiễn để áp dụng không có kiến thức chuyên ngành.

Vì vậy, để thành phố Cần Thơ trở thành một trung tâm logistics của vùng Đồng bằng sông Cửu Long thì bên cạnh việc tận dụng những lợi thế hiện có, Cần Thơ còn phải khắc phục những tồn tại, hạn chế đang gặp phải để từng bước trở thành Trung tâm phát triển logistics của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.